Kenniskring ‘Werkenden met jonge kinderen’
Dinsdag 21 mei 2024 vond de vijfde bijeenkomst plaats van de Kenniskring psychosociale arbeidsbelasting met als thema ‘Werkenden met jonge kinderen’. De bijeenkomst werd geopend door dagvoorzitter Joep van den Eerenbeemt die het woord gaf aan de plenaire spreker Joline van Heusinkveld van WOMEN Inc. WOMEN Inc. is een organisatie die zich inzet voor de verbetering van de positie van vrouwen in Nederland. WOMEN Inc. streeft naar een samenleving waarin gelijke kansen bestaan voor iedereen, ongeacht gender of sekse. Joline onderbouwde met meerdere cijfers de noodzaak voor verdere inspanningen om gendergelijkheid te bevorderen, zodat werkenden met jonge kinderen betere kansen en ondersteuning krijgen. Joline benadrukte dat zowel de overheid, werkgevers, partners als de vrouwen zelf hierin een rol spelen.
De overheid speelt een belangrijke rol in onder anderen de uitbreiding van het partnerverlof waarvoor nu 30% van het loon moet worden ingeleverd en het kinderopvangstelsel wat momenteel erg complex en duur is. Werkgevers hebben een belangrijke rol in het aanpakken van de loonkloof en zwangerschapsdiscriminatie. Tot slot is het belangrijk dat stellen samen goede afspraken maken over de nieuwe financiële situatie als ze een kind krijgen.
Workshop: Stichting werkende ouders
Marjet Winsemius gaf de workshop over de Stichting Werkende Ouders. De stichting komt op voor de belangen van werkende ouders door middel van lobbyen en het bieden van ondersteuning met praktische tools en tips. Marjet vertelde dat één op de acht werkende ouders met jonge kinderen kampt met stress, mentale klachten, gezondheidsproblemen en zelfs burn-outs, wat het werk direct beïnvloedt. De top vijf verbeterpunten volgens ouders zijn betere kinderopvang, aangepaste school- en werktijden, betere verlofregelingen, aandacht voor mentale gezondheid en financiële ondersteuning. Als werkgevers, bedrijven of organisaties meer zou richten op een gezinsvriendelijkheid beleid, kan dit leiden tot 60% minder verzuim onder werkende ouders en 40% minder verloop wat zo’n 75.000 kost per medewerker die blijft.
Ze benadrukte dat werkgevers proactiever moeten zijn in het bieden van ondersteuning en duidelijkheid. Daarnaast besprak ze de noodzaak van gesprekken over het gezinswelzijn, naast functioneringsgesprekken. Ten slotte werd het belang van verwachtingsmanagement en het creëren van een veilige omgeving voor werknemers met zowel vaste als flexibele contracten benadrukt.
Workshop: TNO Childhealth
Nicole van Kesteren en Tara Tankink begeleidden de sessie van TNO Childhealth. Nicole presenteerde cijfers en rondom de wet WIEG (wet invoering extra geboorteverlof). Daarnaast deelde ze de theorie rondom betrokken vaderschap, wat inhoudt dat de vader beschikbaar is, betrokken is en verantwoordelijkheid draagt. Betrokken vaderschap wordt gelinkt aan positieve effecten voor moeders (betere fysieke en mentale gezondheid al dan niet tijdens de zwangerschap), betere ontwikkeling van het kind (hoger cognitief en sociaal functioneren, meer zelfvertrouwen, minder gedragsproblemen) en positieve effecten voor de vader (betere fysieke, mentale en seksuele gezondheid en een betere band met het kind). Ook leidt betrokken vaderschap tot betere relaties, gelukkigere werknemers en meer gendergelijkheid. Toch gaat maar 1 op de 10 mannen minder werken na de komst van het eerste kind, tegenover 5 op de 10 vrouwen. Daarnaast maakt een kwart van de vaders geen gebruik van het extra verlof dat de WIEG biedt. Hoe kunnen we betrokken vaderschap middels de WIEG vergoten? In de sessie is samen nagedacht over de belemmeringen om gebruik te maken van de wet WIEG en wat mogelijke oplossingen zijn, vanuit verschillende micro- meso- en macro- perspectieven. Hierdoor kon iedere deelnemer naar huis gaan met een behapbaar voornemen om betrokken vaderschap te stimuleren.
Workshop: Your world
Tijdens deze workshop liet spreker Erno Herder YourWorld zien, een aanpak, ondersteund door een app, ontwikkeld samen met het Erasmus. YourWorld richt zich op het verbeteren van mentale veerkracht van zorgprofessionals. Mensen die druk zijn slapen minder, zitten meer of proberen te multitasken. Deze reacties hebben vaak een averechts effect. YourWorld is een app gefocust op de veerkracht van de gezondheidszorg en Erno geeft aan wat het belang voor ons brein hiervan is. Hij geeft als boodschap mee: ‘zorg voor een gezonde balans tussen stress en veerkracht en zorg goed voor je brein‘. Aan de hand van workshops en een app probeert YourWorld meer inzicht in je veerkracht te geven. Dit hebben ze eerst gefocust op zorgprofessionals en later kwam er een aparte aanpak voor mantelzorgers bij. Tijdens de workshop legt Erno de vraag bij de groep neer: ‘zou je zoiets ook kunnen doen voor ouders met jonge kinderen?’. Er komen veel oplossingen ook om stress te verminderen uit de zaal, zoals “estafetteslapen” met je partner, of de week van tevoren samen afstemmen afhankelijk van hoe ouders in hun vel zitten aan de hand van de app van YourWorld en daar afspraken over maken. Ook het belang van de alleenstaande ouder wordt door de deelnemers belicht.
Panelgesprek
Als laatste onderdeel is er een panelgesprek gehouden waarin onderstaande deelnemers met elkaar en met het publiek in gesprek gaan over het thema ‘Werkenden met jonge kinderen’. Marjet Winsemius (directeur Stichting voor werkende ouders & moeder), Tim Gouw (journalist & schrijver van het boek Thuisblijfvader) en Angela de Grauw -Beerens (partner M&A Transaction Services bij Deloitte & moeder) zaten in het panel. Er zijn drie stellingen besproken.
De stellingen:
- Werkgevers doen te weinig om jonge ouders te ondersteunen
De deelnemers waren het eens dat de mate van ondersteuning sterk afhankelijk is van de werkgever; sommige doen veel, terwijl anderen te weinig doen, met name ten aanzien van vaders. Angela benadrukte het belang van actief het gesprek aangaan met werknemers over hoe zij ondersteund kunnen worden. Er werd ook opgemerkt dat zowel MKB-bedrijven als grote bedrijven deze gesprekken moeten voeren en dat er een gezamenlijke verantwoordelijkheid is van zowel werkgevers als werknemers om duidelijke verwachtingen en behoeften te bespreken. - Vaders moeten meer verantwoordelijkheid nemen voor de scheve werk-zorg verdeling
Er werd gesteld dat vaders vaak hun rol als kostwinner zien als voldoende bijdrage, terwijl ze onvoldoende erkennen dat de zorg ongelijk is verdeeld. Traditionele genderrollen spelen hierbij een grote rol, waarbij moeders vaak automatisch zorgtaken op zich nemen. De financiële aspecten en gesprekken over verantwoordelijkheden zijn cruciaal voor een eerlijkere verdeling. Tijdens het panelgesprek is er ook gekeken naar internationale voorbeelden, zoals Zweden en Spanje, waar goed beleid heeft geleid tot een betere verdeling van zorgtaken. - Alleen de overheid kan wat doen aan de hogere arbeidsparticipatie van moeders
De discussie ging over de rol van de overheid in het stimuleren van arbeidsparticipatie van moeders, waarbij is aangegeven dat dit geen doel op zich moet zijn. De overheid heeft een rol in het creëren van gunstige voorwaarden, maar gemeenschappen en individuen moeten ook bijdragen. Het huidige beleid schiet tekort, vooral wat betreft financiële prikkels zoals kinderopvangtoeslag. Er werd gesuggereerd dat de overheid moet helpen bij het rechttrekken van scheve verhoudingen en dat zowel mannen als vrouwen hun werkuren flexibel moeten kunnen aanpassen zonder negatieve gevolgen voor hun loopbaan.
Column
Tim Gouw heeft de kenniskring over werkenden met jonge kinderen afgesloten met een mooie column. Lees de column hier:
Bij de school van mijn kinderen is het elke dag een komen en gaan van moeders met elektrische bakfietsen, golfkarretjes, felgekleurde Sints en dienstdoende opa’s en oma’s. Om stipt 14:00 uur voltrekt zich een gigantische logistieke operatie die de aanleg van de Deltawerken doet verbleken. De uitlopende klassen krioelen over het plein, splitsen zich af, hijsen zich in hesjes en formeren nieuwe samenstellingen die vijf minuten later in alle windrichtingen wegstuiven.
Voordat ik vader werd, was ik als ondernemer vaak van huis. Zo vaak zelfs dat toen onze dochter geboren werd, ik besloot dat het anders moest. Klaar met de kleffe broodjes onderweg en voortaan gezamenlijk ontbijten aan de keukentafel. Zo veegde ik voor drie maanden mijn agenda leeg, want een ondernemer moet nu eenmaal zijn eigen verlof regelen. Die drie maanden werden er zes en vervolgens besloot ik dat ik net zo goed het jaar af kon maken. Inmiddels zijn we vier jaar verder en behoor ik tot die schamele 0,2 procent van de vaders die fulltime voor zijn kinderen zorgt. Een curiositeit dus, want zo hoort het niet.
Terug naar het schoolplein waarop ik opeens voor een bekende keuze sta: ga ik mij weer volledig op mijn carrière richten of wordt het toch meer een beetje van beide. Want nu mijn kinderen naar school gaan, blijken hun schooltijden zich niets aan te trekken van mijn ambities buiten de deur. Dat roep de vraag op: is het geweldige Nederland eigenlijk wel zo ‘vriendelijk’ voor gezinnen?
Het antwoord is ja en nee, blijkt uit de Staat van het Gezin 2024, het jaarlijkse onderzoek onder meer dan drieduizend ouders. Ja, we hebben hier alles voor gezinnen. Maar er ook rekening mee houden? Want waarom is er zowat nooit een verschoningsplek op de mannen-wc? Vaders kunnen toch net zo goed verschonen? Of waarom is het kindermenu áltijd iets uit de frituur? En nooit iets gezonds. En waarom is er nog steeds geen gratis kinderopvang zoals in Zweden, Noorwegen, Denemarken, Finland en Duitsland?
Wie van plan is om na een periode van verlof (zwangerschaps-, geboorte-, ouder-; doorhalen wat niet van toepassing is) vijf dagen per week de opvang in te schakelen, kan maar beter een leuke erfenis in het verschiet hebben liggen of de komende paar jaar niet op vakantie gaan. Voor steeds meer gezinnen zijn de kosten voor kinderopvang en bso te hoog om als beide ouders voltijd te kunnen werken. In sommige gevallen is het zelfs financieel gunstiger om een dagje mínder te gaan werken.
Bij ons aan de keukentafel is er heftig gediscussieerd over deze multidimensionale puzzel. Ik durf wel toe te geven dat er een Excel sheet aan te pas is gekomen. Gezinsromantiek op z’n puurst, zullen we maar zeggen. Want nu zijn het nog alleen de studiedagen, zwemles en een keertje mee als begeleider bij een schooluitje. Maar wat als de kinderen ziek zijn, hockeytraining hebben, pianoles of herfst-, kerst- en paaspresentaties moeten geven? Ook daar wordt er als ouder van je verwacht dat je tijd vrijmaakt. En jawel, 9 op de 10 keer is het moeder die zich in 3000 bochten wringt om dit op te lossen. We zijn bij heteroseksuele relaties zo overtuigd geraakt van het mannelijk kostwinnerschap, dat de zorg voor kinderen en het huishouden, als vanzelfsprekend een last op de schouders van moeder is.
Toch is een gelijke verdeling van de zorgtaken voor pakweg de helft van de stellen met een kinderwens het uitgangspunt. 6 op de 10 stellen wil de zorgtaken thuis gelijk verdelen, maar dit lukt slechts bij minder dan 1 op de 10. We kijken neer op moeders die parttime werken, want dat zijn ‘deeltijdprinsesjes’, maar vergeten dat hun werkt thuis gewoon doorgaat. Gelukkig valt er genoeg te zeggen om deze logistieke uitdaging te omarmen in plaats van enkel als een belemmering te zien. Juist voor vaders. En dan heb ik het niet over de inmiddels beruchte ‘papadag’, maar over heel bewust ervoor kiezen om meer tijd met je kinderen door te brengen. Een investering die zich terugbetaald in betere relaties tussen partners, kinderen die zich sociaal sneller ontwikkelen en meer zelfvertrouwen hebben en bovendien meer gelijkheid thuis en op de werkvloer. Zolang gratis kinderopvang in Nederland voorlopig nog een oase is, doen ouders er goed aan het nuttige met het aangename te verenigen.